Voor u ligt één van de producten van de samenwerking tussen het OntwikkelingsBedrijf Rotterdam (OBR), de Technische Universiteit Delft, Faculteit Bouwkunde, afdeling Real Estate & Housing (TUD, BK-RE&H), te weten de rapportage over de Urban Decision Room als stedebouwkundig sturingsinstrument, ontwikkeld voor het project Heijsehaven dat ligt in het stadshavengebied in Rotterdam.

Deze samenwerking is in maart 2004 gestart met de ondertekening van een meerjarige samenwerkingsovereenkomst. Het OBR en de TUD spraken daarmee af kennis en kunde te bundelen door samen innovatieprojecten uit te voeren op het terrein van stedelijke gebiedsontwikkeling. Vervolgens hebben H. Stam (directeur OBR) en H. de Jonge (hoogleraar Vastgoedbeheer en -Ontwikkeling) een werkplan vastgesteld waarin multi-actoren beslissystemen en stedelijke management systemen de centrale innovatie thema's vormen. Onder leiding van J. van 't Verlaat (OBR) en P.P. van Loon (TUD) is dit werkplan in uitvoering genomen. Het stadshavengebied werd als eerste proefgebied gekozen.

Het stadshavengebied in Rotterdam is een gebied met vele (binnen)stedelijke havens in de stad Rotterdam; een gebied waarvan men in 2004 dacht dat het in de komende 30, 40 jaar van deze eenzijdige, monofunctionele activiteit zou moeten worden getransformeerd naar een multifunctioneel stedelijk gebied, waarin plaats zou zijn voor wonen, werken, onderwijs, en dergelijke. De innovatieprojecten waren gericht op het ontwikkelen van en het experimenteren met beslissingsondersteunende instrumenten ten behoeve van die toekomstige transformatie. Maar zoals dat met vele langdurige planvormingsprocessen gaat, bewegen de ideeën over de toekomstige transformatie van het stadshavengebied in Rotterdam zich nogal.

Op een werkbijeenkomst in augustus 2004 op het Stadshavens Rotterdam kantoor werd onder leiding van W. van der Hoek gekozen voor vier experimentele trajecten: organisatie en besluitvorming betreffende integrale gebiedsontwikkeling; integrale modellering van bouwvolumes, bouwkosten en -opbrengsten; analyse en structurering van actor netwerken rond stedebouwkundige planvormingsprojecten en tenslotte samenwerking in de stedebouwkundige planvorming met behulp van een Urban Decision Room.

Met dit boek over de Urban Decision Room wilden wij een moment kiezen om onze activiteiten over de afgelopen periode met betrekking tot samenwerking in planvormingsprocessen, te verantwoorden. Deze verantwoording hebben we gekoppeld aan het project Heijsehaven, omdat de kennis die met dit project is gegenereerd, momenteel het verst gevorderd is. Wij doen daarvan in de volgende hoofdstukken uitgebreid verslag.

Op deze plaats willen wij wijzen op het bijzondere karakter van dit project, in die zin dat er geen sprake is van een evaluatief onderzoek. Wij hebben dit project namelijk opgevat als een ontwerpopgave. Een ontwerpopgave waarin zowel de mogelijkheden voor stedebouwkundige transformatie als de vraag naar de manier van sturing daarop aangrijpingspunten vormden. Beide aangrijpingspunten, die ook wel inhoud en proces worden genoemd, zijn in het daartoe opgebouwde Urban Decision Room-systeem (UDR-systeem) gekoppeld. Dit systeem vormt in het project Heijsehaven de basis van het ontwikkelde instrument, dat kortheidshalve de Urban Decision Room Heijsehaven (UDR Heijsehaven) is gaan heten. Een instrument waarmee in de afgelopen periode is geëxperimenteerd en dat in het licht van de koppeling tussen inhoud en proces innovatief van karakter is.

Op deze plaats willen wij allen bedanken, die ons in de gelegenheid hebben gesteld om met dit instrument te mogen en kunnen experimenteren. Wij denken daarbij niet uitsluitend aan vertegenwoordigers van het OntwikkelingsBedrijf Rotterdam en Stadshavens Rotterdam, maar ook aan de medewerkers van andere, private organisaties, die hun tijd en energie hebben willen steken in wat een mogelijke toekomstige procesinnovatie binnen stedelijke herontwikkelingsopgaven zou kunnen worden.

Het zal u ten slotte niet verbazen dat wij verheugd zijn te constateren dat de experimentele UDR zoveel interesse heeft gewekt. De UDR is inmiddels - naast genoemde experimenten - onderdeel geweest van vele workshops en gedemonstreerd aan meer dan 400 jonge aankomende eerste jaarsstudenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Faculteit der Economische Wetenschappen, aan studenten van de Post Experience Course Master City Developer (MCD) en aan studenten van de bouwkunde opleiding van de Hogeschool Rotterdam. Bovendien heeft het een plek gekregen in de Master opleiding Real Estate & Housing en de CityPorts Academy Rotterdam. Vooral de bezielende spin in dit kennisnetwerk, mevrouw drs. R. Oosterhout-Bos is daarbij onontbeerlijk geweest. Ook heeft de UDR thans de weg gevonden naar verschillende internationale wetenschappelijke symposia.

Het boek is af, de rapportage ligt voor u; de experimenten met dit innovatieve instrument gaan - zo verzekeren wij u - door!

Dr. Ir. P.P.J. van Loon, projectleider UDR-systemen

Ir. W. van der Toorn Vrijthoff, projectleider Integrale Gebiedsontwikkeling

Delft, januari 2008